ŞOFBENLER
GAZ YAKITLI ŞOFBENLER
Şofbenler brülörleri vasıtasıyla gaz yakıtı hava ile yakarlar meydana gelen enerji ile eşanjörlerinden geçen suyu ısıtırlar ve yanma sonucunda meydana gelen atık gazları dışarı atarlar. Bacalı tip şofbenlerde yanma için gerekli olan hava cihazın bulunduğu mahalden alınır. Ve atık gazlar klasik baca bağlantısıyla dışarı atılır. Bu tip cihazlar bulunduğu onama açık cihazlardır. Hermetik tip cihazlar ise bulunduğu ortama tamamen kapalı olup özel taze hava – atık gaz sistemi vasıtasıyla yanma için gerekli havayı dışarıdan (sokaktan) alır ve atık gazlan, aynı sistem ile ve dengeli olarak dışarı atar.
BACALI TİP ŞOFBENLER
Bacalı tip şofbenlerin emniyetle ve verimli olarak kullanılabilmesi için aşağıda belirtilen kurallara mutlak suretle uyulmalıdır.
1- Şofben yerine monte edildikten sonra mutlaka bacaya bağlanmalıdır.
2- Şofben iyi havalandırılan bir yere monte edilmeli, şofbenin bulunduğu yere sürekli temiz hava girmelidir. Gerekli havalandırma deliklerinin detayı Resim l’de gösterilmiştir.
TS 7363’te de belirtildiği üzere, kapının üstünde ve altındaki bu delikler en az 150 cm2’lik açık alan bırakılmak şartıyla tel örgü veya kafes ile kapatılabilir. Kapı altındaki havalandırma açıklığı için diğer bir çözüm kapı altının 3 cm kesilmesidir.
YER SEÇİMİ :
Cihazın monte edileceği mahal için en az 6 m hacim gereklidir. Daha küçük hacimli sıcaklık kontrolü iki yönlü olarak yapılabilmektedir. Selektörlü şofbenin diğer özellikleri şöyledir:
– Ateşleme için kibrit kullanımı yerine otomatik piezo çakmak devreye girmektedir. Kumanda düğmesi pilot konumuna getirildiğinde piezo çakmak otomatik olarak çakar. Daha eski teknolojilerde otomatik çakan piezo yerine ayrı bir piezo çakmak düğmesi bulunabilir.
– Magnetventil : Pilot alevi-termo eleman-magnetventil grubu ile gerçekleştirilen emniyet sistemi herhan-gibir nedenle pilot alevi söndüğünde gaz geçişini otomatik olarak kapatmaktadır. Ayrıca su kesildiğinde gaz geçişini kapatan bir emniyet sistemi de mevcut olmalıdır.
– Emniyet Termostatı : Emniyet termostatı sayesinde cihaz herhangi-bir nedenle meydana gelebilecek aşırı ısınmaya karşı korunmaktadır. Aşırı ısınma halinde emniyet termostatı tarafından uyarılan magnet bobin ana gaz girişini kapatarak pilotun ve ana brülörün sönmesini sağlamaktadır.
– Emniyet Valfi : Cihazın su armatüründe aşırı su basıncına karşı bir emniyet valfi bulunmalıdır. Bu valf aynı zamanda donma tehlikesine karşı su boşaltma tapası olarak da vazife görebilir.
TERMOSTATİK TİP
Termostatik şofben ana özellikleri itibari ile su selektörlü şofbene benzer. Ancak önemli bir özeliğe sahiptir. Bu özellik su debisi 2-6 lt/dk debi aralığında hangi değerde olursa olsun ayarlanan sıcaklıkta su verebilmesidir.
Termostat giriş suyu sıcaklığından etkilenmeden ana gaz düğmesi ile seçilen sıcaklığa göre gaz miktarını otomatik olarak regüle ederek şofbenden sabit sıcaklıkta su alınmasını sağlar. Dolayısıyla bataryada sıcak ve soğuk su karıştırılmasına gerek kalmaksızın şofbenden istenilen sıcaklıkta ve miktarda çıkış suyu alınabilir. Seçilebilecek sıcaklık aralığı Demirdöküm’ün cihazında 35-55 °C arasındadır. Başka cihazlarda daha farklı olabilir. Sıcaklığın termostat ile kontrol altında tutulabiliyor olması sayesinde şofben çok düşük sayılabilecek bir su debisinde yani 2 lt/dk’da dahi çalışabilir ve giriş suyu sıcaklığındaki değişimler şofbenin çalışmasını etkilemez. Diğer özellikler selektörlü şofben ile aynıdır.
Bacalı tip şofbenler için mecburi standart olduğu için TSE uygunluk belgesi alınması mecburiyeti vardır.
HERMETİK ŞOFBEN
Hermetik şofbenler dış duvara açılan bir boşluğa monte edilirler. Özel. taze hava-atık gaz donanımına sahip olup klasik anlamda baca bağlantısına gerek duymazlar.
Yanma için gerekli olan hava dışarıdan alınıp çıkan gazlar da aynı donanımda dışarı atılır. Bulunduğu mahale kapalı olan bu cihaz ortamın havasını kullanmadığı için bulunduğu ortamda hacim sınırlandırılması ve havalandırma şartı aranmaz. Arzu edilirse alt ve üst taraflarında havalandırma penceresi olması şartı ile bir dolap içine dahi yerleştirilebilir. Ancak bu durumda dikkat edilecek husus dolap cidarları ile şofbenin dış gövdesi arasında en az 15 cm mesafe bırakılması gerektiğidir. Ayrıca cihazın soğumasını sağlamak amacıyla altta ve üstte havalandırma pencereleri olmalıdır. Bu pencereler bitişik bir kapalı ortama veya direkt dış atmosfere açılmalıdır. Hermetik şofben bir dış duvar cihazıdır. Kesinlikle klasik bacaya bağlanmaz. Ayrıca cihazın taze hava hallere şofben monte edilmez. Hacmi 6 il 8 m3 arasında olan mahallere ise nominal ısı yükü 300 kcal/dk’ya kadar olan şofbenler monte edilir. (Türk Demirdöküm tarafından üretilen nominal ısı yükü 300 kcal/dk’dır.)
– Şofbenin monte edildiği mahalde donma tehlikesi olmamalıdır. Ortamda asit buharı bulunmamalıdır.
– Şofben mümkün olduğunca bacaya yakın bir şekilde monte edilmelidir. Resim 2’de verilen ölçülere uyulması gerekir.
– Şofben bir ısıtma kaynağı yani fırın, ocak, radyatör, soba vs. üzerine monte edilmemelidir.
– Şofben açıp kapamanın kolaylıkla yapılabileceği bir konum ve yükseklikte monte edilmelidir.
– Tüp gaz ile kullanımda sınırlama olmamasına rağmen şofbenin mutfakta kullanımı tavsiye edilir. Doğalgazda kullanımlar için ise bacalı tip şofbenlerin banyo ve küvet-duş teknesi bulunan kullanımı kesinlikle yasaktır.
BACA BAĞLANTISI:
– Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı. Bacaya bağlanmadan hiçbir şekilde kullanılmamalıdır.
– Atık gaz borusu en kısa yoldan bacaya bağlanmalıdır.
– Atık gaz borusu hafif bir eğimle yükselerek baca kanalına bağlanmalıdır.
– Atık gaz borusu çapı 11 cm olmalıdır.
– Dirsek ile şofben davlumbazı arasındaki boru parçasının uzunluğu en az 33 cm olmalıdır.
– Atık gaz borusunun yatay uzunluğu tü gaz ile kullanım için 2 m’den fazla olmamalıdır. Doğal gazdaki mesafe için ise yerel gaz dağıtım şirketlerinin (İZGAZ,EGO, IGDAŞ vs.) talimatlarına uyulmalıdır.
DİĞER UYARILAR :
– Şofben üretici firma tarafından doğal gaza veya LPG’ye ayarlı olarak üretilmiş olabilir. Bu hususa dikkat edilmelidir.
– Şofbenin tüp gaz ile kullanımında hortum bağlantısı 125 cm veya daha kısa olmalı, LPG hortumu sağlam ve standarta uygun olmalı, hortumun her iki ucu da kelepçeyle sıkılmalıdır.
– Gaz kaçağı kontrolleri için kesinlikle ateş kullanılmamalı, sabun köpüğü ile kontrol yapılmalıdır.
– LPG gaz hortumu aşın sıcaklığa maruz kalmayacak şekilde yerleştirilmeli. Sıcak dumandan ve alev yalamasından korunmalıdır.
– LPG ile kullanım için dedantör mutlaka TSE belgeli olmalı, 300 mmSS basınçta olmalı, gaz debisi en az 1.6 kg/sa. olmalıdır. 300’lükten daha büyük dedantör örneğin piyasada satılan 500 mmSS’lik dedantör kullanımı cihaza çok büyük zarar vereceğinden ve emniyetsiz olduğundan kesinlikle kullanılmamalıdır.
– Kullanıcı üretici firma tarafından cihazla birlikte verilen kullanma kılavuzunu dikkatlice okumalı, gerekirse servis çağırıp sormalı ve kılavuza harfiyen riayet etmelidir.
– Cihazda herhangi bir arıza oluştuğunda, firmanın yetkili servisi çağırılmalıdır.
– Şofbenin başka bir yakıta çevrimi gerektiğinde firmanın yetkili servisi davet edilmeli, gerekli ayar yapılmadan cihaz başka yakıtla kullanılmamalıdır.
– Emniyet ve basım kolaylığı sağlamak açısından hava gazı veya doğalgaz girişine mutlaka bir gaz vanası takılması gerekir.
– Hava gazı veya doğalgazlı kullanımlar için yerel gaz şirketinden onay alınması gerekir.
– Gaz bağlantılarında kesinlikle keten ve sülyen boya kullanılmamalıdır. Çünkü bunlar zamanla bozulur ve gaz kaçırırlar. Bu tip bağlantılar teflon bant veya gaz sızdırmazlık macunu ile sızdırmaz hale getirilmelidir.
SU SELEKTÖRLÜ ŞOFBEN
Su selektörlü şofbenler su debisini selektörle ayarlanan değerde sabit tutabilen bir su regülatörüne sahip Giriş suyu sıcaklığının değişmemesi durumunda (ki genellikle mevsimden mevsime farklılık gösterir) sabit sıcaklıkta su verir. Sıcaklık kontrolü şöyle olmaktadır:
1- Ana gaz kumanda düğmesinin en kısık ve tam gaz konumlan arasında döndürülerek alev boyunun ayarlanması ile yapılmaktadır. Böylece ihtiyaca uygun çıkış suyu sıcaklığı elde etmek mümkün olmaktadır.
2- Ana gaz kumanda düğmesinden bağımsız olarak çalışan su selektör düğmesi döndürülerek çıkış su miktarının 4-10 litre/dk arasında ayarlanması sayesinde istenen miktarda ve sıcaklıkta su temin edilebilmekte ve atık gaz donanımının aydınlık boşluğuna bağlanması da uygun değildir. Hermetik şofben, selektörlü veya termostatik olarak üretilebilir. Bu durumda teknik özellikleri bacalı tip cihaz özelliklerine benzeyecektir. Hermetik şofbenin Türkiye’de ilk ve tek olarak Demirdöküm tarafından üretilen örneği Demirdöküm 2500 H Hermetik Şofben su selektörlü olarak üretilmektedir.
Taze hava – atık gaz sistemi dışında kalan diğer bütün özellikleri Demir-döküm’ün su selektörülü şofbeni ile hemen hemen aynıdır. Hermetik Şofben su selektörlü olarak üretilmektedir. Taze hava – atık gaz sistemi dışında kalan diğer bütün özellikleri Demirdöküm’ün su sellektörülü şofbeni ile hemen hemen aynıdır.
ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KURALLAR
Gaz yakıtlı şofbenlerde yakıt olarak LPG, doğalgaz veya hava gazı kullanılır.
Adı geçen gazlar yakıtlar içerisinde kömür, odun gibi katı yakıtlara, fueloil ve motorin gibi sıvı yakıtlara nazaran yanma verimleri daha yüksek, çevreyi kirletici etkileri ise daha düşük olan yakıtlardır.
Yanmamış doğalgaz ve LPG gazının sızıntısı halinde zehirlenme faktörü açısından herhangi bir tehlike arzetmezken hava gazı sızıntısı bünyesinde karbonmonoksit içerdiğinden dolayı yanmamış haldeyken bile zehirleyicidir.
LPG veya doğalgaz yandıktan sonra yanma ürünleri içinde çok az da olsa zehirleyici özellikteki karbonmonoksit de bulunur. Bu sebeple şofbenlerin mutlak surette bacaya bağlı atık gazların dışarı atılması gerekir.
Öte yandan yanma olayının gerçekleşebilmesi için oksijene, dolayısıyla havaya gereksinimi vardır. Bu sebeple bacalı tip şofbenlerde cihazın bulunduğu ortama sürekli j ve taze hava girişi sağlanması gerekir. Bacanın kurallara uygun hatasız, .^ı çekiş yapan bir baca olması ve tıkalı olmaması gerekir.
Ortamda yeterli havalandırma sağlandıktan başka en az 6 m3 yani yaklaşık olarak 2.5 m2’lik bir mahale monte edilmelidir.
Dedantör ve LPG hortumuyla ilgili olarak daha önce belirttiğimiz şartlar multaka sağlanmalıdır.
LPG tüpü hiçbir şekilde yan yatırılmamalı, ters çevrilmemeli ve herhangi bir ısı kaynağı ile ısıtılmamalıdır.
Şofbenler üretici firmaların yetkili servislerine veya bu konuda uzman tesisatçılara monte ettirilmelidir.